Różnice i podobieństwa między Wikikracją a szwajcarską demokracją półbezpośrednią

Czym jest demokracja półbezpośrednia w Szwajcarii?

Szwajcarska demokracja półbezpośrednia to system dopasowany do obecnej sytuacji tego kraju. Opiera się na istniejących przepisach, instytucjach i tradycjach, które już zawierają elementy demokracji bezpośredniej.

Ale Szwajcaria nie zawsze miała taki system. Zanim wprowadzono referenda do konstytucji, nie było tam formalnych narzędzi DB. Jeszcze wcześniej, setki lat temu, głosowania funkcjonowały jedynie w lokalnych społecznościach. Demokracja bezpośrednia w Szwajcarii nie zaczęła się więc od konstytucji. Zaczęła się od małych grup. Te grupy same z siebie podejmowały decyzje w ten sposób.

Czym jest Wikikracja?

Wikikracja próbuje dopasować swój sposób działania to takich właśnie pierwotnych warunków. Podobnie jak Szwajcarzy setki lat temu – my również obecnie nie mamy wpływu na sposób działania całego państwa. Dlatego Wikikracja chce zasiać ziarno, z którego z czasem wyrosną zwyczaje, przepisy i struktury.

Dlaczego Wikikracja zaczyna od małych grup?

Filozofia Wikikracji zakłada, że nie da się wprowadzić demokracji bezpośredniej od razu w całym kraju, ani nawet w gminie. Trzeba zacząć od małych grup: przyjaciół, sąsiadów, grup samopomocy. Tak zrobiła Szwajcaria. I tylko tam udało się w pełni wprowadzić DB na poziomie państwowym. W innych krajach są partie i liderzy popierający DB. Jednak żadnemu z nich nie udało się jej wdrożyć odgórnie przez politykę. Potrzebny jest oddolny zalążek – małe grupy, które faktycznie z niej korzystają.

Aplikacja Wikikracja została stworzona właśnie dla takiej początkowej sytuacji – gdy jeszcze nic nie istnieje. Ułatwia rozpoczęcie działania w modelu demokracji bezpośredniej.

Cytat eksperta:
„Demokracja bezpośrednia to nie technologia, tylko praktyka. Jeśli nie żyje w codziennych decyzjach ludzi, nie przetrwa nawet z najlepszą konstytucją.”
– dr hab. Tomasz Słomka, politolog (Uniwersytet Warszawski)

Co dalej? Czy Wikikracja może rozwinąć się w skalę krajową?

Wprowadzenie DB w całej Polsce może być kiedyś naturalnym efektem działania Wikikracji. Ale nawet wtedy aplikacja nadal będzie potrzebna.

Nawet w krajach z rozwiniętą DB, takich jak Szwajcaria, funkcjonują małe demokratyczne grupy. Zaspokajają potrzeby swoich członków i wzmacniają cały system. Są jego fundamentem i obroną. Przykład? Szwajcarska telewizja publiczna (SRF) działa jako demokratyczna spółdzielnia. Każdy obywatel może do niej dołączyć i współdecydować o jej kierunku.

Możliwość wprowadzenie referendów do konstytucji pojawiła się w Szwajcarii dopiero po setkach lat używania głosowań w małych grupach. Referenda w skali całego kraju to drugi etap. Pierwszym są głosowania w małych grupach. Wikikracja wraca właśnie do tego źródła.

FAQ

Czym różni się Wikikracja od szwajcarskiej demokracji?
Wikikracja działa oddolnie i niezależnie od przepisów i polityków. Szwajcarski model to dojrzała forma DB, z instytucjonalnym wsparciem.

Czy Wikikracja działa tylko w Polsce?
Nie. Może być używana w każdej społeczności, która chce podejmować decyzje wspólnie – bez względu na kraj.

Czy Wikikracja to partia polityczna?
Nie. To narzędzie i filozofia działania, nie organizacja polityczna.

Jakie są przykłady nie-politycznych demokratycznych grup w Szwajcarii?
SRF – spółdzielcza telewizja publiczna, zarządzana przez obywateli.
Migros – spółdzielnia i największa firma w Szwajcarii.
SGB – Unia Związków Zawodowych Szwajcarii, która zrzesza pracowników różnych sektorów i wpływa na przepisy dotyczące prawa pracy.
SBV – Szwajcarska Federacja Rolników, zrzesza rolników i wpływa na politykę rolną.
FMH – Szwajcarska Federacja Pracowników Służby Zdrowia zrzeszająca pracowników służby zdrowia i dbająca o prawa pracowników i jakość opieki zdrowotnej.

Czy demokrację bezpośrednią da się wprowadzić odgórnie?
Historia pokazuje, że nie. Zmiana zaczyna się od lokalnych działań i praktyki.

Co jest potrzebne, żeby zacząć korzystać z Wikikracji?
Wystarczy chętna grupa – znajomi, sąsiedzi, współpracownicy – i decyzja, żeby zacząć działać razem.
Możesz założyć swoją grupę wypełniając ten formularz: wikikracja.pl/grupa
Aby przyłączyć się do istniejącej grupy kliknij tutaj: wikikracja.pl/dolacz

Możesz też porozmawiać z nami Discord’zie, Facebook’u i X.
Jesteśmy też na YouTube.